Op vrijdag 16 februari 2018, legde Marianne van den Broek haar doctoraat af over het “In vitro en in vivo probiotisch potentieel van Lactobacillus spp. bij otitis media” via een openbare verdediging.

In dit doctoraatsproefschrift werden de volgende vragen behandeld omtrent het probiotisch potentieel van lactobacillen:

1. Kunnen lactobacillen de drie voornaamste otitis media pathogenen, Moraxella catarrhalis, Streptococcus pneumoniae en Haemophilus influenzae, inhiberen?
2. Wat zijn hierbij belangrijke antimicrobiële componenten?
3. Kunnen lactobacillen ook zorgen voor indirecte mechanismen zoals pathogeenexclusie en inhibitie van ontstekingsmerkers door de otitis media pathogenen?
4. Kan oraal ingenomen Lactobacillus rhamnosus GG zich voortbewegen naar verschillende niches van de bovenste luchtwegen en zo de plaatselijke microbiota beïnvloeden?

Het doctoraatsproefschrift kan u hier vinden en een deel van de resultaten werd onlangs als onderzoeksartikel gepubliceerd in ‘Beneficial Microbes’.

Probiotica, waartoe voornamelijk melkzuurbacteriën behoren, worden vooral onderzocht voor hun gezondheidsbevorderende effecten bij maag-darmproblemen. Recent microbioomonderzoek toonde echter aan dat deze melkzuurbacteriën ook natuurlijke bewoners van de bovenste luchtwegen kunnen zijn. Meer nog, gelijkaardig DNA-gebaseerd onderzoek suggereert dat er een omgekeerde correlatie bestaat tussen melkzuurbacteriën en pathogenen zoals Moraxella catarrhalis, die voornamelijk gekoppeld wordt aan infecties van de bovenste luchtwegen zoals otitis media, sinusitis en chronisch obstructief longlijden. Directe interacties tussen deze pathogeen en melkzuurbacteriën zijn echter nog niet in detail onderzocht. Onze resultaten, die recent gepubliceerd werden in ‘Beneficial Microbes’, tonen aan dat meerdere lactobacillen antipathogene activiteiten vertonen tegen M. catarrhalis. Deze activiteiten werden zowel in agar-, biofilm- en groeitesten waargenomen. Verder werd aangetoond dat melkzuur een belangrijk antimicrobieel metaboliet is, wat ook bevestigd werd met Minimale Inhibitorische Concentratie (MIC)-testen. Daarnaast werden nasofaryngeale cellijnen (Calu-3) gebruikt om competitie voor aanhechting en modulatie van de immuunresponsen na te gaan. De goed gekarakteriseerde stam, Lactobacillus rhamnosus GG, verminderde de aanhechting van M. catarrhalis op een significante manier en inhibeerde de productie van ontstekingsmerkers die geactiveerd werden door M. catarrhalis.

Deze studie suggereert een mogelijkheid tot het gebruik van verschillende lactobacillen en hun belangrijk metaboliet, melkzuur, als therapeutische interventie bij infecties van de bovenste luchtwegen.